پانسمان زخم پوش دولایه: راهکاری نوین برای ترمیم سریع‌تر زخم‌ها

خانم سارا طباطبایی کارشناس تحقیق و توسعه

فهرست مطالب

ترمیم زخم‌های مزمن و حاد همواره یکی از چالش‌های بزرگ حوزه پزشکی بوده است. با پیشرفت‌های اخیر در مهندسی بافت و زیست‌مواد، استفاده از پانسمان‌ و زخم پوش های موثر جهت تسریع فرآیند بهبود زخم‌ها و کاهش عوارض جانبی مورد توجه قرار گرفته است. پانسمان‌های زخم دولایه، مانند محصولی که در پژوهش اخیر شرکت فرآورده بافت ایرانیان توسعه یافته، به عنوان نسل جدیدی از راهکارهای درمانی مطرح می‌شوند.

در همین راستا، تیم تحقیقاتی واحد تحقیق و توسعه شرکت فرآورده بافت ایرانیان، مقاله‌ای علمی – پژوهشی با عنوان “Bilayer Wound Dressing Composed of Allograft Collagen-Glycosaminoglycan and Silicone: Synthesis, Characterization and Biological Behavior” را در ژورنال معتبر “Polymer and the Environment” در سال ۲۰۲۴ به چاپ رسانده‌اند.

در ادامه ویدیوئی که در این پست ارائه شده است، سارا طباطبایی، دانش‌آموخته مهندسی بافت و کارشناس R&D شرکت Regen Allograft به بررسی این مقاله می‌پردازد و با یکی از جدیدترین دستاوردهای حوزه پزشکی بازساختی، آشنا خواهید شد.

پانسمان‌ و زخم پوش های سنتی در برابر روش‌های نوین: تحولی در درمان زخم‌ها

در گذشته، روش‌های سنتی پانسمان زخم، بیشتر بر محافظت فیزیکی از زخم تمرکز داشتند. استفاده از گاز استریل، باند و مواد ساده‌ای مانند پارچه‌های نخی، صرفاً زخم را می‌پوشاندند و از ورود آلودگی جلوگیری می‌کردند. اما این روش‌ها، به دلیل محدودیت در حفظ رطوبت، ریسک ایجاد عفونت و عدم توانایی در حمایت از بازسازی بافت، چالش‌های جدی ایجاد می‌کردند.

پانسمان‌های نوین: گامی به سوی درمان سریع‌تر و مؤثرتر

در مقابل، پانسمان‌های نوین بر اساس دانش مهندسی بافت و مواد زیستی طراحی شده‌اند. این پانسمان‌ها نه‌تنها از زخم محافظت می‌کنند، بلکه فعالانه در فرآیند بهبود زخم نقش داشته و تاثیرات چشمگیری در افزایش کیفیت زندگی بیماران به دنبال داشته‌اند. ویژگی‌هایی همچون حفظ رطوبت، زیست‌سازگاری بالا و تسریع بازسازی بافت، این محصولات را به انتخابی ایده‌آل برای زخم‌های حاد و مزمن تبدیل کرده است.

مقایسه پانسمان زخم پوشمحصولات تولید شده نوآورانه بر پایه کلاژن انسانی

مقایسه پانسمان زخم پوش محصولات تولید شده نوآورانه بر پایه کلاژن انسانی

نقش کلاژن آلوگرافت و گلیکوزآمینوگلیکان (GAG) در ترمیم زخم‌ها

یکی از ترکیبات موثری که می‌تواند در پانسمان‌های نوین با بهره‌گیری از تکنیک‌های مهندسی بافت به کار برد، کلاژن انسانی و گلیکوزآمینوگلیکان است:

• کلاژن به عنوان یک پروتئین اصلی در ماتریکس خارج سلولی (ECM) محیطی طبیعی برای رشد و تکثیر سلول‌ها فراهم می‌کند. این ماده به عنوان یک داربست زیستی عمل کرده و فرآیند بازسازی بافت را تسریع می‌کند.

• گلیکوزآمینوگلیکان (GAG) یک ترکیب پلی‌ساکاریدی است که با حفظ رطوبت و تقویت ساختار بافتی، نقش مهمی در ترمیم زخم دارد. این ماده باعث افزایش عروق‌سازی و بهبود تغذیه سلولی می‌شود.

چرا پانسمان دولایه کلاژن آلوگرفت -گلیکوزآمینوگلیکان (GAG) و سیلیکون؟

۱. ساختار پیشرفته دولایه

• لایه کلاژن آلوگرافت -گلیکوزآمینوگلیکان (داخلی): بر اساس مشاهدات میکروسکوپ الکترونی (SEM)، این لایه به صورت سه‌بعدی با تخلخل‌های (Pores) متصل، مهندسی شده است که امکان رشد سلول‌ها، مهاجرت فیبروبلاست‌ها و تشکیل مویرگ‌های جدید را فراهم می‌کند. ساختار این لایه از طریق روش لیوفیلیزاسیون تولید شده است تا ویژگی‌های ماتریکس خارج سلولی (ECM) طبیعی را شبیه‌سازی کند و منجر به بهبود روند بازسازی پوست طبیعی و جلوگیری از تشکیل بافت اسکار شود

• لایه سیلیکون (خارجی): به عنوان یک سد محافظ نیمه‌تراوا عمل کرده و علاوه بر مقاومت مکانیکی بالا، میزان تبخیر رطوبت را کنترل می‌کند. این ویژگی از خشک شدن زخم جلوگیری کرده و محیط مرطوبی برای تسریع فرآیند ترمیم ایجاد می‌کند.

تصویر میکروسکوپ الکترونی از پانسامان بیولوژیک تولید شده

تصویر میکروسکوپ الکترونی از پانسمان بیولوژیک تولید شده

۲. شاخص‌های ساختاری قابل توجه

•بر اساس نتایج آزمون نرخ تورم (Swelling Ratio): جذب آب اضافی در ساختار زخم‌پوش تا ۵۹.۲ درصد کاهش یافته که باعث حفظ ماتریکس داربست و جلوگیری از تجمع مایعات زیر پانسمان خواهد شد.

• استحکام مکانیکی داربست با استفاده از آزمون کشش با نرخ کرنش ۱ میلی‌متر بر دقیقه مور بررسی قرار گرفت. با افزودن لایه‌ی سیلیکونی، مقاومت کششی پانسمان تا ۱.۶۶ مگاپاسکال افزایش یافته است. این مقدار با توجه به خواص بیومکانیک پوست طبیعی، برای پانسمان‌های زخم ایده‌آل در جراحی‌های پوستی و ترمیم زخم‌های عمیق مناسب است.

• نتیجه آزمون انتقال بخار آب (WVP) نشان می‌دهد که پانسمان تهیه شده، نرخ انتقال بخار آب را در حدود ۰.۸۶ میلی‌گرم بر سانتی‌متر مربع در ساعت حفظ کرده که در محدوده‌ی بهینه برای تنظیم رطوبت برای جلوگیری از خشکی زخم (۰.۱ – ۱۰) قرار دارد.

بررسی خواص بیومکانیکی پانسمان زخم پوش بیولوژیک

بررسی خواص بیومکانیکی پانسمان زخم پوش بیولوژیک

۳. عملکرد بیولوژیکی مطلوب در برون تن (In-Vitro)

• طی رنگ‌آمیزی MTT، بیش از ۸۰ درصد زنده‌مانی سلولی پس از ۷۲ ساعت کشت سلول‌های فیبروبلاست پوستی انسانی (HDF) بر روی داربست ثبت شد. این نتیجه نشان‌دهنده زیست‌سازگاری بالای این پانسمان است.

• بررسی‌های انجام شده با میکروسکوپ الکترونی نشان داد که که این پانسمان می‌تواند میزان مهاجرت سلولی را تا ۶۴ درصد افزایش دهد و سلول‌های فیبروبلاست توانسته‌اند به راحتی به سطح پانسمان بچسبند و در منافذ آن رشد کنند. این ساختار منافذ متصل، یکی از دلایل اصلی تسریع در عروق‌سازی و بازسازی بافت است.

مهاجرت سلول ها بر روی سطح پانسمان زخم پوش تولید شده برای ترمیم زخم های مزمن

مهاجرت سلول ها بر روی سطح پانسمان زخم پوش تولید شده برای ترمیم زخم های مزمن

۴. تسریع فرآیند عروق‌سازی (Neovascularization) در محیط درون تن (In-Vivo)

مطالعات در شرایط درون‌تن (روی حیوانات آزمایشگاهی) نشان داد که این پانسمان می‌تواند فرآیند رگ‌زایی و بازسازی بافت را به صورت چشمگیری تسریع کند:

• در بررسی‌های ایمونوهیستوشیمی، نمونه‌ها پس از ۱ و ۳ هفته کاشت زیرجلدی در موش، بهبود قابل توجهی در تشکیل رگ‌های خونی جدید نشان دادند. استفاده از پروتئین CD31 به عنوان شاخصی در تشکیل عروق جدید، تأیید کرد که این پانسمان باعث افزایش تعداد رگ‌های خونی در محل زخم شده است. بررسی‌های کمی پس از پردازش تصاویر میکروسکوپی نیز ثابت کرد که میزان تراکم رگ‌های خونی (MVD) در این پانسمان بالاتر از نمونه‌های کنترل (از جنس آلجینات) بوده است.

• در تحلیل بافت‌شناسی (Histology) نیز، تصاویر H&E (هماتوکسیلین و ائوزین) نشان داد که این زخم‌پوش باعث مهاجرت سلولی و رشد بافت سالم در محل زخم شده است. تحلیل‌های کیفی و کمی نیز اثبات کردند که این پانسمان نسبت به نمونه‌های کنترل، نرخ بهبود به مراتب بالاتری را در زخم‌ها ارائه کرده است.

عملکرد درون تنی پانسمان زخم پوش تولید شده برای ترمیم زخم های مزمن

عملکرد درون تنی پانسمان زخم پوش تولید شده برای ترمیم زخم های مزمن

چرا این پانسمان از دیگر محصولات متمایز است؟

۱. محیط مرطوب بهینه برای بهبود زخم

رطوبت مناسب، فرآیند بهبود را تسریع می‌کند، در حالی که از خشکی و عفونت زخم جلوگیری می‌نماید. این پانسمان با نرخ انتقال بخار آب در بازه مطلوب (۰.۸۶ میلی‌گرم بر سانتی‌متر مربع در ساعت) به تعادل رطوبت کمک می‌کند.

۲. زیست‌سازگاری بالا

این زخم‌پوش با استفاده از نسج انسانی (Allograft) تولید شده است و خطر واکنش ایمنی یا رد پیوند را به صفر می‌رساند. همچنین، هیچ اثری از گلوتارآلدئید (ماده‌ای که در فرآیند تولید استفاده می‌شود) در محصول نهایی باقی نمی‌ماند.

۳. کنترل دقیق جذب آب

این پانسمان، مانع جذب بیش از حد رطوبت شده و از تشکیل تاول یا خیس شدن زخم جلوگیری می‌کند. بنابراین، برای زخم‌های با ترشح کم تا متوسط مانند سوختگی‌های سطحی ایده‌آل است.

۴. فناوری ساخت کارآمد

این داربست دولایه با استفاده از فناوری خشک کردن انجمادی (Freeze-Drying) تولید می‌شود. این فرآیند باعث می‌شود ساختار سه‌بعدی و متخلخل لایه کلاژنی حفظ شود که برای رشد سلول‌ها و نفوذ مواد مغذی ضروری است. همچنین، لایه سیلیکونی با استفاده از یک نوع چسب بیولوژیکی ژلاتینی به لایه زیستی متصل شده و یکپارچگی مکانیکی فوق‌العاده‌ای را ایجاد می‌کند.

چه زخم‌هایی را می‌توان با این پانسمان درمان کرد؟

• سوختگی‌های سطحی و عمیق: با توجه به امکان پایین رد پیوند و ایجاد عفونت، این داربست برای کاهش اسکار و جلوگیری از عفونت می‌تواند مفید باشد.

•زخم‌های جراحی: با هدف بهبود سریع‌تر و کاهش درد پس از جراحی و نیز به دلیل عملکرد موثر در تسریع فرایند بازسازی بافت جدید، پانسمان تهیه شده، گزینه‌ای مطلوب خواهد بود.

نتیجه‌گیری: گامی رو به جلو در درمان زخم‌ها و توسعه محصولات نوین

پانسمان دولایه کلاژن-گلیکوزآمینوگلیکان با لایه سیلیکونی در حال حاضر به عنوان یک پروژه تحقیقاتی پیشرفته در لاین تحقیق و توسعه شرکت فرآورده بافت ایرانیان در دست بررسی و توسعه است. نتایج به‌دست‌آمده از آزمایشات نشان‌دهنده پتانسیل بالای این محصول در تسریع فرآیند بهبود زخم‌ها، کاهش خطر عفونت و بازسازی بافت طبیعی پوست بوده و گامی مهم در مسیر تولید محصولات نوآورانه درمان زخم به شمار می‌آید.

لازم به ذکر است که پیش از این نیز محصولاتی چون آلوگرفت پوست آسلولار درمیس (ADM) گلیسروله بر پایه بافت پوست انسانی به عنوان گزینه‌ای ایمن در درمان سوختگی‌ها و نیز زخم‌پوش بر پایه‌ی غشای آمینون جهت درمان زخم‌های سطحی و پوشش زخم در جراحی‌های محدود، در مجموعه Regen Allograft تولید شده و به کار گرفته میشد. همچنین، در حال حاضر، محصول آسلولار درمیس لیوفلیزه به صورت خاص و به عنوان پوشش حمایتی (Dressing) در جراحی‌های دندانپزشکی و فک و صورت طراحی شده و توسط جراحان این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساختار متخلخل این داربست، امکان استفاده در پیوندهای بافتی و بازسازی مناطق استخوانی و پوستی را فراهم می‌کند.

جهت آشنایی با محصولات ما یا دریافت مشاوره تخصصی، با کارشناسان مجموعه تماس بگیرید. تیم ما آماده پاسخ‌گویی به نیازهای شما است.

مرجع مقاله

Bilayer Wound Dressing Composed of Allograft Collagen-Glycosaminoglycan and Silicone: Synthesis, Characterization and Biological Behavior – ۲۰۲۴ – Journal of Polymers and the Environment, 32(5), 2350-2364

Forouzandeh, F., Tabatabaee, S., Baheiraei, N., Mostajeran, H., Samanipour, R., & Tavakoli, A.

مطالب مرتبط

site-logo
مشاوره رایگان

به مشاوره نیاز دارید؟

کادر حرفه ای و تخصصی شرکت فرآورده بافت ایرانیان  آماده راهنمایی شما عزیزان می باشند